"Kiedy szukał w pamięci swoich początków, przypominał sobie pewien sen z dzieciństwa, zagmatwany i ciemny, w którym ciągle powracał obraz wielkiego głazu, spadającego z nieba w sosnowym lesie. Głaz uderzał o ziemię, pękał jak łupina orzecha, a z jego granitowego wnętrza wypadało śpiące dziecko o złotych włosach, które leżało potem na trawie, jakby je ktoś wysypał z koszyka i zostawił pod gałęziami drzew, by rosło wśród saren i jeleni. Taką to historię własnego początku Eryk Stamelmann wiele razy opowiadał sobie samemu przed zaśnięciem."

II tom autobiograficznej opowieści (I - "Kartki z dziennika"), łączącej narrację o życiu prywatnym autora z refleksją filozoficzno-moralną. Sugestywne opisy zdarzeń, refleksje dotyczące spraw poważnych i zabawnych. Piękny opis przygód życia i myśli...

Koniec wieku dziewiętnastego. W mieszczańskiej rodzinie warszawskiej pojawia się piękna guwernantka z Gdańska, Esther Simmel, jedna z dawnych studentek Friedricha Nietzschego. Jej nagła choroba pociąga za sobą dramatyczne konsekwencje. Kobieta zapada w stan śpiączki. Lekarze są bezradni. Zakochany w niej młody mężczyzna robi wszystko, by ją uratować. Co jakiś czas jednak dopadają go "niedobre myśli" o życiu i śmierci. Waha się między postawą caritas a twardym światem idei Nietzschego, zapowiadających "racjonalne" podejście do chorych i umierających, typowe dla niektórych nurtów myśli nowoczesnej, szczególnie tych, które podejmują kwestię eutanazji.

Ta piękna opowieść o miłości, umieraniu i nadziei ma w sobie barwę dawnego czasu i ostrość pytań najzupełniej współczesnych.

Powieść o gdańskim profesorze anatomii, który po śmierci narzeczonej w katastrofie statku przeżywa głęboki kryzys egzystencjalny, jest świadkiem wojennej zagłady Gdańska, po której - inaczej niż większość niemieckich mieszkańców - zostaje w zburzonym mieście zajętym przez Polaków i Rosjan. Przejmujący obraz dawnego Gdańska jest w tej powieści nie tylko tłem dla ludzkich losów. Obok ludzi jej bohaterami są miasto i rzeczy.

Życie głównego bohatera splata się z losami dwóch słynnych samobójców - Heinricha von Kleista oraz Stanisława Ignacego Witkiewicza.

Ta powieść o miłości, śmierci i samobójstwie daleka jest jednak od pesymizmu. Prześwietlona światłem odradzającej się woli życia łączy w sobie ducha melancholii z fascynacją materialnym pięknem świata. Talent literacki autora współgra z malarską wyobraźnią, dając niezapomnianą opowieść o trudnych tajemnicach ludzkiego życia.

Burzliwie przyjęta przez krytykę i publiczność autobiograficzna opowieść, łącząca narrację o życiu autora z refleksją filozoficzno-moralną. Sugestywne portrety osób ważnych w biografii duchowej Stefana Chwina, obrazy z historii Polski drugiej połowy XX wieku przepuszczone przez pryzmat osobistych doświadczeń, sceny z życia prywatnego, wielość sprzecznych tonacji i stylów, zmienność nastrojów, kontrowersyjne opinie - wszystko to czyni tę książkę daleką od konwencji "dziennika uczuć i myśli ze wszechmiar słusznych".

"Kartki z dziennika" - przyjmowane przez jednych z entuzjazmem, przez innych z zaciekłą wrogością - nikogo nie pozostawią obojętnym. Zachęcają do sporu, niezgody, żywej wymiany myśli.

Chwilami nostalgiczna, chwilami żartobliwa opowieść o spotkaniu kilkuletniego chłopca z demonami XX wieku, rozgrywająca się w scenerii powojennego Gdańska. Życie w poniemieckim "mieście wrogów" staje się dla bohatera duchowym wyzwaniem, spotkaniem z niepokojącą zagadką piękna i zła, wtajemniczeniem w urodę rzeczy naznaczonych piętnem obcości, przygodą młodej duszy uwodzonej przez nowoczesne ideologie.

Lektura ważna nie tylko dla tych, którzy są ciekawi, w jakich okolicznościach duchowych i historycznych zrodził się artystyczny zamysł "Hanemanna".

Stefan Chwin w "Literaturze i zdradzie" śledzi wątek szlachetnego oszusta, bohatera-zdrajcy w meandrach polskiej historii i literatury, zastanawia się nad istotą wallenrodyzmu w Polsce zgniecionej totalitaryzmami. W XIX wieku wallenrodyzm budził niechęć ale idea "patriotycznej zdrady" pojawia się w XX wieku inaczej rozumiana.

Jaka jest różnica między "ketmanem" - zrytualizowanym posłuszeństwem wobec systemu, nieangażującym wewnętrznie, a wallenrodyzmem rozumianym jako walka z wrogiem, którego barw nie przestaje się nosić? Czy dandyzm i cwaniactwo może ochronić osobistą wolność nawet w warunkach terroru? Jak odróżnić prawdę postawy wallenrodycznej od pozoru? Czy istnieje obiektywne kryterium pozwalające odróżnić Wallenroda "prawdziwego" od "fałszywego"? Czy posługując się postawą wallenrodyczną można doprowadzić do "międzynarodowej katastrofy", z której wyłoni się niepodległa Polska?

Te, i inne, pytania stawia autor analizując postawy polskich pisarzy wobec wallenrodyzmu jako strategii walki z systemem totalitarnym i rozważa czy byli polscy pisarze, którzy radykalnie przeciwstawili się wallenrodyzmowi? Na wiele z tych pytań trudno o jednoznaczne odpowiedzi...

"Mój Gdańsk" to wydany po raz pierwszy, niezwykły zbiór najważniejszych tekstów Stefana Chwina o rodzinnym mieście, prezentujący osobisty, pasjonujący, piękny, a zarazem kontrowersyjny obraz Miasta, obecny w twórczości powieściowej i refleksji historyczno-filozoficznej autora.

Opowiadania poważne i żartobliwe, pogodne i refleksyjne, kpiarskie i na serio. Stefan Chwin gra tu pięknie na wielu instrumentach, bawi się i rozmyśla nad głębokimi tajemnicami życia, krąży wokół Biblii i zagadek anielskich, ale też kpi, drwi, zadaje ciosy szpadą ironii i po prostu wesoło się śmieje z tego, co go rozbawia w literaturze, sztuce i życiu. Wiele tu tonacji, zmiennych nastrojów, paradoksów, niepokojących idei!

Część z tych opowieści zrodzona z rozmów z przyjaciółmi, przekomarzań, wspólnych zamyśleń, radości i nadziei!

Jest koniec XIX wieku w Gdańsku. Głównymi bohaterami opowieści są: prokurator Hammels, jego syn Helmut, Panna Ferbelin i jej ojciec oraz Kurt Niemand, przybysz, o którym mieszkańcy Gdańska mówią: "Nauczyciel z Neustadt".

Niespodziewane zbiegi okoliczności powodują, iż losy ludzi splatają się w sposób zaskakujący, a w fabułę tej powieści - uwodzicielskiej i niepokojącej - czytelnik wnika jakby był jednym z jej uczestników.

Nigdy jeszcze w żadnej książce Gdańsk nie został przedstawiony tak jak w tej opowieści. Prawda historii łączy się tu z legendą, a losy bohaterów opromienia światło mitu dając wizję poruszającą i wieloznaczną. Ta, pozornie historyczna, opowieść dotyka rzeczy współczesnych dużo bardziej niż niejedna opowieść współczesna. Historia, którą ludzie opowiadają od stuleci, nabiera tu nowych sensów i mieni się niespodziewanymi barwami. Zasadniczym tematem tej powieści, wokół którego oparta jest fabuła, jest pytanie: co stałoby się, gdyby dzisiaj pojawił się Jezus, jak zostałby przyjęty i jak potoczyłyby się jego losy?!

Pytanie, przed którym stanęli romantycy, i które stawia sobie także wiek XX i XXI, brzmiało: skąd czerpać wiedzę o wartościach, skoro tradycyjne podstawy ethosu - autorytet Rozumu, Kościoła, Umowy Społecznej, Władzy, Rodziny, Konwencji... zostały zachwiane?

Odpowiedzi sformułowane przez romantyzm były różne. Lektura "ziarna mistycznego" biografii, faustowskie zstąpienie do "Matek", symboliczna lektura snu, "doświadczenie transcendentalne" - a więc poszukiwanie więzi z irracjonalnymi czynnikami "ja" wewnętrznego. Ale pojawiły się też rozwiązania przeciwstawne: dążenie do identyfikacji z tym, co zewnętrzne i od jaźni potężniejsze, do zjednoczenia się z narodem, ludem, ideą czy "duchem dziejów". Sens indywidualnego losu zostaje odnaleziony w identyfikacji z losem "plemienia" czy "sekty". Pragnienie uzgodnienia własnego losu z dążeniem Ducha zderza się z poczuciem, że lud to ślepa demoniczna siła niosąca zniszczenie kultury. Pragnienie rozumu krytycznego, który przedkłada ironię i dystans zbliżający się momentami do nihilizmu nad wierność mrocznym potęgom... Jest to więc rozlegla, wewnętrznie skomplikowana przestrzeń wzorów.

"Grzech istnienia" to jedna z najbardziej zadziwiających idei cywilizacji europejskiej.

Czym był dla pisarzy, filozofów i artystów?

Jak idea "grzechu istnienia" łączyła się z myślą o samobójstwie, czasem prowadząc ludzi w śmierć?

Kim byli samobójcy z piętnem "grzechu istnienia" w polskiej i europejskiej literaturze?

Czy doświadczenie "grzechu istnienia" możliwe jest w świecie bez Boga?

Na te pytania szuka odpowiedzi Stefan Chwin, dając obraz "samobójstwa romantycznego" daleko wychodzący poza tradycyjne ujęcia.

Jest to najbardziej ryzykowna książka, jaką napisałem w życiu.

Chociaż raz taką książkę trzeba napisać.

Dlaczego?

Dla spokoju serca.